دامنه چیست؟ و چطور دامنه ثبت کنیم؟

با رشد و پیشرفت روز افزونی که کسب و کارها مطابق با تکنولوژی روز به خودشون گرفتند، ورود هر کسب و کار اینترنتی بزرگ و کوچک به امری بدیهی تبدیل شده و دیگه مثل گذشته ساخت سایت برای یک شرکت و واحد تجاری کاری دشوار نیست. همین که قدم اول رو برای ساخت سایت بردارید با مفاهیم جدیدی آشنا میشید که اولین مفهوم اینه که بدونید دامنه یا Domain چیست؟ چطور دامنه ثبت کنیم؟ و اینکه اصلا چطور بفهمیم دامین ثبت شده؟ این‌ها اولین سوالاتی هستن که در مورد دامنه(دومِین یا دامین) در ذهن شما ایجاد خواهند شد.

البته نیازی نیست که نگران این موضوع باشید که دامنه چیه. چرا که شما از همون روز اولی که وارد اینترنت شدید و اولین سایت اینترنتی رو باز کردید مستقیما بدون اینکه متوجه بشید با دامنه سر و کار داشتید. راستی یادتون میاد اولین سایتی که در اولین لحظه ورود به اینترنت باز کردید چه سایتی بوده؟ من که از همون ابتدا شخصا با گوگل آشنا شدم. خب دیگه تا زیادی از موضوع خارج نشدیم، بریم سراغ ماجرای اصلی خودمون و ببینیم که قراره در این مقاله به بررسی چه موضوعاتی بپردازیم.

دامنه یا Domain چیست؟

منظور از دامنه، دامین یا دومین(به انگلیسی Domain) همون آدرس اینترنتی هست که داخل آدرس بار مرورگرتون وارد می‌کنید. تعجب کردید؟! به عنوان مثال همین حالا که شما در سایت میزبانی‌ها با آدرس mizbaniha.com قرار دارید در واقع شما در حال مشاهده یک دامنه هستید. شاید بپرسید پس تعریف سایت این وسط چی میشه؟

منظور از سایت اطلاعاتی هست که مرورگر شما دریافت می‌کنه که برای سایت شما نیاز به دوتا چیز خیلی مهم دارید که اولیش خرید دامنه هست و دومی هم خرید هاست که با متصل شدن دامنه و هاست به هم و در نهایت قرار دادن کدهای برنامه‌نویسی و اطلاعات روی هاست، در نهایت وقتی آدرس دامنه رو وارد می‌کنید یک سایت برای شما شروع به باز شدن می‌کنه.

تاریخچه به وجود آمدن نام دامنه

بالاخره دامنه هم مثل هر چیز دیگه دارای تاریخچه هست و اینطور نیست که فکر کنید از ته بوته به وجود اومده. اجازه بدین از اونجایی شروع کنیم که برای اولین بار مفهوم اینترنت توسط ارتش آمریکا به وجود اومد. پیش از اینکه دامنه‌ها شکل بگیرند، برای دسترسی به یک سایت نیاز بود تا از طریق آی‌پی اقدام کنید. IP یک رنج شماره هست که با کاراکتر نقطه از هم جدا میشه و عموما شامل چهار بخش با اعداد 0 تا 255 هست. آدرس IP اشاره به سرور داره، بنابراین به عنوان نمونه اگر ما از آدرس آی‌پی 192.255.163.45 برای سایت میزبانی‌ها استفاده کنیم، قبل از اینکه دامنه به وجود بیاد نیاز بود تا این آدرس آی‌پی رو برای مشاهده سایتی در آدرس بار مرورگر وارد کنیم که در نهایت سایت میزبانی‌ها برامون باز میشد.

اما مگه مغز ما چقدر کارایی داره که بتونیم چندین سایت رو که با آدرس آی‌پی فقط در دسترس هست به خاطر بسپاریم؟ پس این شد که دست اندر کاران مجموعه اینترنت به فکر چاره افتادند و در نهایت راهکاری که به ذهنشون رسید این بود که دسترسی به سایت رو به صورت معنادار(مثل mizbaniha) انجام بدن و بشه با وارد کردن نام یک سایت بهش دسترسی پیدا کرد که امروزه این راهکار رو دامنه می‌نامیم.

حالا شاید بپرسید که پس تکلیف آی‌پی این وسط چی شد؟

خدمتتون عرض کنم که آی‌پی همچنان مثل گذشته سر جای خودش قرار داره و در واقع همچنان شما وقتی آدرس دامنه یک سایت رو وارد می‌کنید در واقع از طریق آی‌پی در حال مشاده سایت هستید، این وسط دامنه فقط نقش یک راه در رو، رو بازی می‌کنه تا کارتون آسون‌تر بشه. برای اینکه بهتر متوجه بشید با مثال عرض می‌کنم.

خاطرتون هست که قبل از اینکه دامنه به وجود بیاد، برای دسترسی به سایت میزبانی‌ها لازم بود تا آدرس آی‌پی مثل 192.255.163.45 رو تو آدرس بار مرورگر وارد کنید. همچنان هم به همین شکل هست اما این وسط دامنه نقش واسط رو بازی می‌کنه و از طریق DNS داده‌هایی که روی این آی‌پی قرار داره رو دریافت می‌کنه و در نهایت شما سایت رو با آدرس دامین می‌بینید.

سرویس دی‌ان‌اس به صورت مرتب در سرتاسر جهان برای همه سایت‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده اینترنتی آپدیت میشه.  وقتی برای دامنه mizbaniha.com که در حال حاضر روی آی‌پی x.x.x.x قرار داره، هر زمان که سرور تغییر داده بشه و از طریق آی‌پی y.y.y.y در دسترس قرار بگیره، این آی‌پی در کلیه سرویس‌های اینترنتی نهایتا تا 72 به آدرس آی‌پی جدید y.y.y.yتغییر پیدا می‌کنه و همچنان سایت از طریق دامنه با IP جدید در دسترس قرار می‌گیره. پس اگه زمانی تصمیم به تغییر آدرس سایتتون می‌گرفتید آی‌پی شما هم تغییر می‌کرد.

دامنه توسط چه کسی ساخته می‌شود؟

دامنه‌ها توسط رجیسترار دامنه که به معنی ثبت کننده است تو یک واحد مشترک ثبت میشن. هر رجیسترار دامنه این اختیار رو داره تا دامنه‌های ثبت شده رو حفظ کرده و امنیتشون رو برای مالکین تامین بکنه. به عنوان نمونه برای دامنه‌های ir. که متعلق به ایران هستند رجیسترار NIC این کار رو انجام میده که با خرید دامین و مراجعه به سایت nic.ir به دامنه خریداری شده دسترسی پیدا می‌کنید.

به همین ترتیب برای دامنه‌های دیگه نظیر COM. هم رجیسترارهای دیگه وجود داره که مسئولیت ثبت دامنه و حفظ اونو به عهده دارند. در حال حاضر در کشور ما محبوب‌ترین رجیسترار دامنه برای ثبت این نوع دامنه‌ها شرکت آلمانی جوکرهست. البته به خاطر مسائل تحریم هر ساله با این اتفاق تلخ روبه‌رو هستیم که دسترسی به دامنه توسط ایرانی‌ها سلب شده و گاها باعث نابودی یک سایت هم شده.

ویژگی‌های دامنه شامل چه چیزهایی است؟

دامنه‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

به صورت کلی میشه دامنه‌ها رو به سه دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد که شامل موارد زیر هستند و هر کدوم هم کاربرد خاصی خواهند داشت.

دامنه‌های ملی: این نوع دامنه‌ها مختص یک کشور هستند که عموما ثبت دامنه در آنها برای مشتریان حقیقی و حقوقی همون کشور آزاده. اما در صورتی که یک فرد با مشخصات خارجی قصد ثبت دامنه ملی یک کشور رو داشته باشه لازمه مدارک هویتی رو برای رجیسترار ارسال کنه. البته این گزینه برای دامنه‌های IR. هم صدق می‌کنه.

دامنه ملی برای کشور ایران ir.، هند in.، ترکیه tr. و به همین ترتیب هر کشور دامنه مخصوص خودشو داره. در اینجا عمدا دامنه کشور هند رو بردیم تا به یکی از ویژگی‌های دامنه‌های ملی اشاره کنیم که اونم چیزی نیست جز قابل ثبت بودن برای تمامی افراد جهان!

دامنه برخی کشورها به دلایل گوناگونی مثل مخفف بودن یک عبارت، علاوه بر ملی بودن به عنوان دامنه بین المللی هم مورد استفاده قرار می‌گیرند. در اینجا دامنه کشور هند به دلیل اینکه مخفف internet در نظر گرفته شده باعث شده تا جزو دامنه‌های بین المللی هر دسته بندی بشه. از نمونه‌های دیگه این دامنه‌ها میشه به دامنه‌های pw کشور پالائو، tv کشور توالو، ws ساموا و… اشاره کرد که به ترتیب مخفف professional web، television و website هستند.

ویژگی دیگه دامنه‌های ملی اینه که دو بخشی هستند. به عنوان نمونه برای دامنه‌های پسوند ir حالات زیر برقراره.

• Co.ir: قابل ثبت برای شرکت‌ها.
• Ac.ir: قابل ثبت برای آموزشگاه‌ها و واحدهای آموزشی مثل دانشگاه‌ها و مدارس.
• Sch.ir: قابل ثبت برای مدارس، موسسات و سایر سازمان‌های آکادمیک تحت مجوز وزارت آموزش و پرورش.
• Net.ir: قابل ثبت برای واحدهایی که دارای مجوز در زمینه خدمات شبکه هستند.
• Gov.ir: قابل ثبت برای سایت‌های دولتی که زیرمجموعه سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه باشند.
• Org.ir: قابل ثبت برای سازمان‌های غیر انتفاعی رسمی و سازمان‌های بین المللی که دولت ایران یا یکی از موسسات آن عضو آنهاست.
• Id.ir: قابل ثبت برای اشخاص حقیقی که شهروند یا مقیم قانونی جمهوری اسلامی ایران هستند.

دامنه‌های بین المللی: این نوع دامنه‌ها به صورت بین المللی بوده و برای هر فرد در سر تا سر دنیا قابل ثبت هستند. از معروف‌ترین این دامنه‌ها میتونیم به پسوندهای com، net، org و… اشاره کنیم که هر فردی قادر به ثبت کردن این نوع دامنه هست و نیازی به ارائه مدارک هویتی یا حقوقی برای خرید دامنه بین المللی ندارید.

دامنه‌های موضوعی: این دامنه‌ها نشان دهنده فعالیت سایت در یک موضوع خاص هستند. به عنوان نمونه دامنه‌هایی مثل shop، academy، travel، blog و … که به ترتیب برای سایت‌های وبلاگی، گردشگری، آکادمی و فروشگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

معرفی انواع پسوند دامنه ها

همونطور که تا اینجای کار متوجه شدید، دامنه یک نام منحصر به‌فرده که برای شناسایی سایت‌های اینترنتی مورد استفاده قرار می‌گیره. ساختار دامنه از چند قسمت تشکیل شده که هر بخش با کاراکتر نقطه(دات) از هم جدا میشن.

1. قسمت اول ماهیت آدرس می‌باشد که عموما اونو با WWW می‌شناسیم. این بخش از دامنه در واقع یک ساب دامنه عمومی از هر دامنه است که از قدیم مورد استفاده قرار می‌گیره. وارد کردن این بخش از دامنه در آدرس اینترنتی اجباری نیست و اگر دقت کرده باشید سایت‌ها معمولا زمانی که انتخاب می‌کنند از این ساختار استفاده کنند، در شرایطی که وارد نشده باشه، به صورت خودکار کاربر رو به آدرس همراه با WWW هدایت می‌کنند یا اینکه حالت برعکس این قضه هم برقرار هست.
2. قسمت دوم شامل نام دامنه است که این بخش از دامنه قسمت اصلی یک آدرس دامین رو تشکیل می‌ده. این نام منحصر به‌فرد بوده و تا زمانی که توسط فرد دیگه گرفته نشده باشه می‌تونید مالکیت اونو داشته باشید. این بخش از دامنه نام برند یا کسب و کار شما خواهد بود. به عنوان مثال نام دامنه گوگل دقیقا همون نام برند که به صورت google انتخاب شده.
3. قسمت سوم پسوند دامنه است که می‌تونه در چند سطح مختلف زیر دسته بندی بشه.
   • سطح بالا(TLDs:Top Level Domains)
   • سطح بالای عمومی(gTLDs:Generic Top Level Domains)
   • پسوند کشوری(ccTLDs:Country Code Top Level Domains)
   • ترکیب دو به دو از گزینه‌های بالا

دامنه‌های بین المللی

همونطور که در بالا هم اشاره شد این نوع دامنه‌ها برای هر کسی قابل ثبت هست که معروف‌ترین این دامنه‌ها شامل پسوندهای زیر هستند.

• پسوند com. معروف‌ترین و پر استفاده‌ترین پسوند برای دامنه سایت‌ها در سطح جهان هست. پسوند com مخفف کلمه Commercial به‌معنای تجاری هستش، اما چون هدف اصلی هر سایت به اهداف تجاری و کسب درآمد بر می‌گرده، استفاده از این پسوند دامنه در هر زمینه ای مرسوم شده.
• پسوند info. کوچک شده واژه Information به‌معنی اطلاعات هست. همونطور که از مفهوم این کلمه مشخص، این پسوند دامنه در سایت‌هایی که در زمینه اطلاع رسانی برای موضوع خاص فعالیت دارند استفاده کاربرد داره. این اطلاع رسانی میتونه تو زمینه‌های مختلفی مثل علوم، معرفی محصولات، معرفی خدمات، معرفی کسب و کار و… باشه.
• پسوند net. کوچک شده واژه Network به معنی شبکه است. این دامنه عموما توسط شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی و شبکه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیره.
• پسوند org. کوچک شده واژه Organizations به‌معنی سازمان، نهاد یا تشکلات‌ است. این نوع دامنه عموما توسط مؤسسات و سازمان‌های غیر انتفاعی که فعالیت غیر تجاری(یا گاها تجاری) دارند مورد استفاده قرار می‌گیره.
• پسوند edu. کوچک شده واژه Education به معنی آموزش می‌باشد و برای اهداف آموزشی و تعلیمی استفاده میشه که عموما در سایت‌های آموزشی که از روش‌های مختلف اقدام به آموزش می‌کنند به‌کار میره. این دامنه گاها برای دانشگاه‌ها و مدارس هممورد استفاده قرار می‌گیره.
• پسوند gov. کوچک شده واژه Government به معنی دولت می‌باشد. این پسوند مربوط به وب سایت نهادهای دولتی است و امکان ثبت آن برای هر کسی فراهم نیست.
• پسوند biz. کوچک شده واژه Business به معنی تجارت می‌باشد. این دامنه مناسب سایت‌های تجاری، خدماتی و فروشگاهی است که در زمینه خدمات تجارت الکترونیک فعالیت دارند. حتما از سایت‌های فروشگاهی که با این دامنه ثبت شده تجربه خرید داشتید.
• پسوند ws. در واقع یک دامنه از نوع دامنه ملی است که متعلق به کشور ساموا(Western Samoa) است، اما بخاطر تشابه اسمی به عبارت WebSite درست مثل گاو پیشونی سفید مورد توجه قرار گرفته و برای هر شخصی در دنیا قابل ثبت هست.
• پسوند in. هم مشابه نمونه قبل در واقع یک دامنه از نوع دامنه ملی است که متعلق به کشور هند(India) هست، ولی بخاطر تشابه اسمی به عبارت Internet مورد توجه قرار گرفته و قاطی دامنه‌های بین المللی شده.
• پسوند int. کوچک شده واژه International به معنی بین المللی است. استفاده از این نوع دامنه برای سازمان‌های بین‌المللی اینترنتی مناسب است.
• پسوند tv. این نوع پسوند هم یک دامنه ملی متعلق به کشور توالو(Tuvalu) هست، ولی بخاطر تشابه با مخفف کلمه Television مورد توجه شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای قرار گرفته که از این پسوند دامنه استفاده می‌کنند.

دامنه‌های ملی

این نوع پسوندها هم متعلق به کشور خاصی هستند که برای استفاده از این نوع دامنه نیاز به ارائه مدارک هویتی به رجیسترار دامنه دارید. دامنه‌های ملی به دو دسته تقسیم بندی میشن:

1. در حالت اول درست مثل دامنه‌های بین المللی صرفا پسوند دامنه قرار داره که از نمونه این دامنه میشه به mizbaniha.ir اشاره کرد.
2. در حالت دوم که به صورت یکی از موارد زیر است، قبل از پسوند دامنه ir. یه پسوند دیگری هم وجود داره که به این نوع دامنه‌ها، دامنه مرتبه دوم گفته میشه.

دامنه مرتبه دوم چیست؟

به دامنه‌هایی که قبل از پسوند دامنه شامل یک پسوند دیگه باشند که این پسوند دوم اشاره به موضوع فعالیت یک دامنه داره دامنه مرتبه دوم گفته میشه. از نمونه‌های این پسوند میشه به co.com. یا co.ir. اشاره کرد که نام دامنه قبل از این دو پسوند قرار می‌گیره. دقت کنید که این نوع دامنه برای دامنه‌های بین المللی هم برقرار هست و صرفا شامل دامنه‌های ملی نیست. دامنه‌های مرتبه دوم نقطه آی‌آر شامل موارد زیر هستند.

• پسوند co.ir. مخصوص سازمان‌ها و شرکت‌های غیر دولتی هست که شرکت‌های متقاضی این پسوند باید دارای شرکت ثبت شده باشند که برای خرید این نوع دامنه نیاز به ارائه روزنامه رسمی شرکت دارید.
• پسوند ac.ir. مخصوص موسسات آموزش عالی هست که برای ثبت این نوع دامنه باید دارای مجوز از وزارت علوم، وزارت بهداشت، مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی باشید. دقت کنید که نیاز با ارائه این مدرک هنگام ثبت دامنه دارید.
• پسوند net.ir. مخصوص شرکت‌های ارائه دهنده خدمات شبکه و ISP ها است که برای خرید دامنه نیاز به ارائه کپی مجوز ISP الزامیه.
• پسوند sch.ir. مختص موسسات آموزشی، مدارس و سایر سازمان‌های آکادمیک است که تحت مجوز وزارت آموزش و پرورش باشند. ارائه کپی مجوز و درخواست کتبی در سربرگ موسسه برای ثبت این نوع دامنه الزامیه.
• پسوند org.ir. مخصوص انجمن‌های علمی، سازمان‌های غیر انتفاعی رسمی و موسسات بین المللی ثبت شده است که لازمه دولت ایران یا یکی از موسسات زیر مجموعه، عضو آنها باشند. ارائه کپی روزنامه رسمی موسسه برای ثبت این نوع دامنه هم الزامیه.
• پسوند gov.ir. مخصوص سایت‌های دولتیه که جنبه اجرایی دارند. این سایت‌ها شامل موسسات، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه قوای مجریه، مقننه و قضاییه هستند. برای ثبت این نوع دامنه ارائه درخواست کتبی در سربرگ موسسه الزامی هست.
• پسوند id.ir. مخصوص اشخاص حقیقی تابع کشور ایران میشه که ارائه تصویر شناسنامه متقاضی برای ثبت دامنه الزامی هست.

دامنه‌های موضوعی

این نوع دامنه‌ها اشاره به موضوع فعالیت یک سایت دارند. مثلا اگه سایتی در حوزه گردشگری فعالیت داره، انتخاب دامنه Travel. انتخاب بهتری برای این نوع سایت به حساب میاد. یا به همین ترتیب سایتی که در زمینه ارائه سرویس دیجیتال مارکتینگ یا سرویس ارسال ایمیل انبوه فعالیت داره، بهتره تا به ترتیب از دامنه‌هایی مثل marketing. و email. استفاده کنه. البته استفاده از این نوع دامنه‌ها هنوز خیلی خوب جا نیفتاده و بیشتر تو حالتی استفاده میشه که یک نرم افزار تحت وب روی این دامنه اجرا بشه. به عنوان نمونه یک سایت فروشگاهی مثل دیجی کالا وقتی نسخه اندروید یا ios داره، میاد و نرم افزار خودش رو روی دامنه‌ای مثل app. پیاده سازی میکنه.

این نوع دامنه‌های شامل گروه خیلی بزرگی هستند که شامل بیش از 400+ پسوند دامنه مختلف میشن که برای خرید هر کدوم می‌تونید از سایت‌هایی که این مدل دامنه رو ارائه می‌کنند خریداری کنید. البته این نکته رو به خاطر داشته باشید که این نوع دامنه‌ها قیمت بالایی نسبت به دامنه‌های ملی و بین المللی دارند.

چگونه باید نام دامنه ثبت کنیم؟

فرآیند ثبت دامنه شامل دو بخش هست. اولین موضوعی که مطرحه اینه که نام درست برای دامنه خودتون انتخاب کنید و بعدش باید بررسی کنید و ببینید که آیا دامنه امکان ثبت رو داره یا قبلا توسط فرد دیگه ثبت شده؟

مرحله اول: چطور بفهمیم دامین ثبت شده

همونطور که در لا به لای مقاله توضیح دادیم، تا زمانی که یک دامنه در حال سپری کردن عمرش هست و منقضی نشده دارای مالک بوده و اینطور نیست که فکر کنید از ته بوته در اومده باشه. پس در مرحله اول باید بررسی کنید و ببینید که آیا دامنه‌ای که در نظر دارید قبلا توسط دیگران ثبت شده یا اینکه برای ثبت شدن آزاد هست؟

برای این منظور می‌تونید از ابزار آنلاین استفاده کنید که اونها رو با هویز یا Whois دامنه می‌شناسیم. یکی از سایت‌های خوب برای بررسی موجود بودن دامنه استفاده از آدرس http://whois.com/whois هست. کافیه وارد این آدرس شده و مثل تصویر زیر آدرس دامنه مورد نظرتون رو وارد کنید.

بعد از کلیک روی دکمه Search جستجو آغاز شده و اطلاعات مالک دامنه نمایش داده میشه. در صورتی که دامنه وارد شده فاقد اطلاعاتی مثل تاریخ ثبت و انقضا باشه نشون دهنده ثبت نشدن این دامنه رو داره. البته ابزار انلاین دیگه هم برای بررسی موجود بودن دامنه وجود داره که به زودی داخل سایت میزبانی‌ها راه‌اندازیشون خواهیم کرد. علاوه بر این وقتی در حال خرید دامنه از شرکتی هستید ابزار جستجو برای موجود بودن دامنه هم وجود داره.

مرحله دوم: ثبت دامنه مورد نظر

بعد از اینکه مطمئن شدید دامنه مد نظرتون آزاد هست، تا فرصت از دست نرفته و کسی دیگه اونو ثبت نکرده کافیه به یکی از شرکت‌های میزبانی وب رفته و دامنه مد نظرتون رو ثبت کنید. بسته به پسوند دامنه که قصد خریدش رو دارید شرایط متفاوت هست، به عنوان نمونه برای خرید دامنه ir. نیاز به ارائه مدارکی مثل اسکن کارت ملی، شناسنامه و ارسال تعهدنامه دارید.